ဗုဒၶဖြားျမင္ႏွစ္ အယူအဆ ကြဲျပားပုံမ်ား

ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံတဲ့ ႏႇစ္ကစၿပီး သာသနာႏႇစ္ ၁-လို႔ စတင္ေရတြက္ပါတယ္။ ယေန႔ (ျမန္မာကၠရာဇ္ ၁၃၇၁- ခုႏွစ္) ဆိုရင္ သာသနာႏွစ္ ၂၅၅၃-ပါ။ ေရာက္ဆဲ ခရစ္ႏွစ္ ၂၀၀၉-ကို သာသနာ ၂၅၅၃-မွ ႏုတ္ရင္ ဘီစီ ၅၄၄ ဒါ ဗုဒၶပရိနိဗၺန္စံတဲ့ႏွစ္။ ပရိနိဗၺာန္စံတဲ့ႏွစ္ကို တည္ၿပီး သက္ေတာ္ ၈၀-ကို ထပ္ေပါင္းရင္ ဗုဒၶဖြားျမင္တာ (၅၄၃+၈၀) ဘီစီ ၆၂၃။ -------ေရာက္ဆဲသာသနာေတာ္ႏွစ္ကုိ သိလုိလွ်င္--------- ယခုေရာက္ဆဲ ခရစ္ႏွစ္ထဲကုိ -၅၄၄-ေပါင္းထည့္ လုိပ္က္ပါ၊ ဒါဆုိ သင္သိလုိတဲ႔ ေရာက္သာသနာႏွစ္ သိၿပိေပါ႔။ ဥပမာ=၂၀၀၉+၅၄၄=၂၅၅၃။ ----------------------------------------------------- သီဟိုဠ္၊ ျမန္မာ၊ ယိုးဒယား၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအိုစတဲ့ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတြ လက္ခံတဲ့ ျမတ္ဗုဒၶ ဖြားျမင္ေတာ္မူတဲ့ႏွစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သီရိလကၤာႏိုင္ငံနဲ႔ ဗုဒၶသာသနာသမိုင္းစဥ္ကိုေဖာ္ျပတဲ့ မဟာ၀ံသက်မ္း၊ အ႒ထကာက်မ္းေတြႏွင့္ အညီျဖစ္ပါတယ္။ မဟာ၀ံက်မ္းကို သီဟိုဠ္ မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတိုက္က ပညာရွင္ေတြ သီဟိုဠ္ဘာသာနဲ႔ ေရးသားခဲ့ၿပီး ေအဒီ ၅၂၀ ခန္႔မႇာ ပါဠိဘာသာ ျပန္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ယေန႔ ေထရ၀ါဒႏိုင္ငံေတြမႇာ လက္ခံေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ပါဠိစာေပ အားလုံးနီးပါးကို မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတိုက္ထြက္ ပညာရွင္ေတြ ေရးခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ (ဘီစီ ၆၂၃) ဗုဒၶေမြးေန႔ အဆိုဟာ မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတိုက္က မေထရ္စဥ္ဆက္ မွတ္ယူလာတဲ့ အယူအဆ၊ ေထရ၀ါဒမွတမ္းမ်ားရဲ႕ အယူအဆ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေထရ၀ါဒ ႏိုင္ငံေတြမွာ လြန္ခဲ့ ႏွစ္(၅၃)ေေလာက္က ဗုဒၶသာသနာ (၂၅၀၀) ျပည့္ပြဲေတြ က်င္းပခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့သမိုင္းႏွင့္ ရွိျခင္း မဟာ၀ံသႏွင့္ အ႒ကထာက်မ္းမ်ား အဆို၊ မဇၩိမေဒသမင္းဆက္၊ ကမၻာ့သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား၊ သံဂါယနာမွတ္တမ္းမ်ား၊ ဆရာစဥ္ေဖာ္ျပခ်က္၊ အေသာကေက်ာက္စာ၊ ေျမာက္ပိုင္းဗုဒၶ ဘာသာမွတ္တမ္းမ်ား၊ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းမွ ေရွးေဟာင္းေက်ာက္စာအခ်ဳိ႕၊ အဲဒါေတြ အားလုံးကို ညွိႏႈိင္းတိုက္ဆိုင္ၿပီးေနာက္ ဘီစီ ၆၂၃- ဗုဒၶဖြားႏွစ္အဆိုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စဥ္းစားစရာ ေတြ႕လာရတယ္။ ပညာရွင္ေတြက ဗုဒၶဖြားႏွစ္ကို (ဘီစီ ၅၆၃) လို႔ ယူဆလိုၾကတယ္။ ဒါလည္း မဟာ၀ံသက်မ္း(အခန္း ၅၊ ဂါထာအမႇတ္ ၂၁) မွာ ေဖာျ္ပတဲ့ အိႏၵိယဧကရာဇ္ အေသာကမင္းဟာ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံၿပီးေနာက္ ၂၁၈-ႏႇစ္ အၾကာမွာ နန္းတက္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုပဲ အေျခခံတာပါ။ မဟာ၀ံသန႔ဲ ၀ိနယအ႒ကထာက်မ္းမ်ားအလိုအရ အဇာတသတၱဳ (ဗုဒၶမလြန္မီွ ၈-ႏွစ္ လြန္ၿပီးေနာက္) ၂၄၊ ဥဒယဘဒၵ ၁၆၊ အႏု႐ုဒၶ ႏႇင့္ မု႑ ၈၊ နာဂဒါသက ၂၄၊ သုသုနာဂ ၁၈၊ ကာဠာေသာက ၂၈၊ ၄င္းမင္း၏သား ဆယ္ေယာက္ ၂၂၊ နႏၵမင္းသား ကိုးေယာက္ ၂၂၊ စႏၵဂုတၱ ၂၄၊ ဗိႏၵဳသာရ ၂၈၊ အေသာက (အဘိသိက္မခံမီွ ၄ +) နန္းစံ ၁၈-ႏွစ္ေျမာက္ (ဗုဒၶလြန္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၃၆-ႏႇစ္အၾကာ)မွာ အေသာကရဲ႕သားေတာ္ အရႇင္မဟိႏၵ သီဟိုဠ္ကို ေရာက္ပါတယ္။ စႏၵဂုတၱဟာ အေသာကရဲ႕ ဘိုးေတာ္ပါ။ အေသာကဟာ နန္းရၿပီး ၄-ႏွစ္ၾကာမွ အဘိသိက္ခံတာျဖစ္လို႔ ဘိုးေတာ္ စႏၵဂုတၱမင္းနဲ႔ အေသာကတို႔အၾကား ေဖာ္ျပၿပီး နန္းစံႏွစ္ေတြအရ ၅၆-ႏွစ္ ကြာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စႏၵဂုတၱဟာ ဗုဒၶေနာက္ (၂၁၈–၅၆) ၁၆၂-ႏွစ္ အၾကာမွာ နန္းစိုက္တယ္။ အိႏၵိယသမိုင္းအရ စႏၵဂုတၱနန္းတက္ႏွစ္ဟာ ဘီစီ ၃၂၁။ ဒီေတာ့ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံႏွစ္ဟာ ဘီစီ (၃၂၁+၁၆၂) ၄၈၃။ သက္ေတာ္ ၈၀ ေပါင္းရင္ ျမတ္ဗုဒၶ ေမြးဖြားႏႇစ္ဟာ (၄၈၃+၈၀) ဘီစီ ၅၆၃။ ကမၻာ့သမိုင္းအရ ဂရိဘုရင္ အလက္စႏၵာသဂရိတ္ဟာ ဘီစီ ၃၂၅-မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္အထိ ေအာင္ႏိုင္ၿပီး အိႏၵိယမွအျပန္ ဘီစီ ၃၂၃-မွာ ကြယ္လြန္တယ္။ အိႏၵိယဘုရင္ စႏၵဂုတၱေမာရိယမင္းက အလက္စႏၵာရဲ႕ လူေတြကို ႏွိမ္နင္းခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က အေသာကမင္း မေမြးဖြားေသးဘူးလို႔ အိႏၵိယသမိုင္းနဲ႔ ကမၻာ့သမိုင္းေတြမွာ ဆိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဖြားႏွစ္ကို ဘီစီ ၆၂၃-ယူရင္ စႏၵဂုတၲနဲ႔ အလက္စႏၵာတို႔ကို ေခတ္ၿပိဳင္ဆိုတဲ့ အဲဒီသမိုင္းေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ပါလိမ့္မယ္။ မင္းဆက္ႏွစ္-ပိုလာျခင္း ၁၉၀၇-ခုႏွစ္က မဟာ၀ံသပါဠိကို အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့တဲ့ ပါေမာကၡ ၀ီလ်ံဂိုင္ဂါ (Wilhelm Geiger) ဟာ မဟာ၀ံသနဲ႔ စူဠ၀ံသက်မ္းေတြမွာေဖာ္ျပတဲ့ သီဟိုဠ္မင္းဆက္ကို အေသးစိတ္ ေလ့လာတဲ့အခါ ေအဒီ ၁၀၀၀-ခန္႔က အိႏၵိယေတာင္ပိုင္း ေစာဠတိုင္းသားတို႔ သီဟိုဠ္ကို က်ဴးေက်ာ္တဲ့အခ်ိန္ကို ေဖာ္ျပတဲ့ သကၠရာဇ္ေတြမႇာ ၆၂-ႏႇစ္ေလာက္ ကြာဟေနတာကို ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ ေတြ႕ရွိပုံက ဒီလိုပါ။ စူဠ၀ံသက်မ္း အခန္း ၅၃-မွာ တတိယဥဒယမင္း (ဗုဒၶႏွစ္ ၁၄၉၇-နန္းတက္) ပရကၠမပ႑ဳမင္း (ဗုဒၶႏွစ္ ၁၅၉၀-နန္းတက္)တို႔ အၾကားကာလကို ၉၃- ႏွစ္ႏွင့္ ၈-ရက္လို႔ ဆိုတယ္။ အိႏၵိယေတာင္ပုိင္း နယ္က ေစာဠဘုရင္ ရာဇိႁႏၵရာဇေစာဠေဒ၀မင္း ေရးထိုးခဲ့တဲ့ ေက်ာက္စာမွာ စူဠ၀ံသက်မ္း ဆိုတဲ့အတုိင္း တတိယဥဒယမင္း နန္းတက္ၿပီးစမွာ ေစာဠတိုင္းသားတို့ သီဟိုဠ္ကို စစ္ခ်ီေၾကာင္း ေဖာ္ျပလို႔ ဒီမင္းႏွစ္ပါး ေခတ္ၿပဳိင္ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ ေစာဠေဒ၀ရဲ႕ နန္းတက္ႏွစ္ကို ေအဒီ ၁၀၁၁-လို႔ အိႏၵိယသမိုင္း ဆရာတို႔ ဆိုတယ္။ ေစာဠတို႔ သီဟိုဠ္ကို စစ္ခ်ီတာ ေစာဠေဒ၀မင္း နန္းစံ ၄-ႏွစ္ေျမာက္ (ေအဒီ ၁၀၁၅)။ ဒါဟာ စူဠ၀ံသက်မ္းလာ တတိယဥဒယ နန္းတက္ႏွစ္ (ဗုဒၶႏွစ္ ၁၄၉ရ) ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဗုဒၶႏႇစ္ ၁၄၉၇-ဟာ ေအဒီ ၁၀၁၅ (ဒီအလို ပုံမွန္ သမိုင္းဆရာတို့ ျပသလို တတိယဥဒယ နန္းတက္ႏွစ္ကို ေအဒီ ၉၄၆-လို႔ မဆိုႏိုင္ေတာ့ဘူး)။ ဒါဆို ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံ ႏွစ္ (၁၄၉၇-၁၀၁၅) ဘီစီ ၄၈၃၊ ေမြးဖြားႏွစ္ ဘီစီ ၅၆၃-လို႔ အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္သြားတာပဲ။ တတိယဥဒယမင္းကစၿပီး ပထမပရကၠမဗာဟုမင္းတိုင္ေအာင္ မင္းဆက္ကို အေသးစိတ္ ေရးခဲ့သူ စူဠ၀ံသက်မ္းျပဳဆရာဟာ တတိယဥဒယမင္း နန္းတက္ႏွစ္ကို ဗုဒၶႏႇစ္ ၁၄၉၇ (ေစာဠမင္း ေက်ာက္စာႏွင့္အညီ ေအဒီ ၁၀၁၅)၊ ပရကၠမပ႑ဳ နန္းတက္ႏွစ္ကို ဗုဒၶႏွစ္ ၁၅၉၀ (ေအဒီ ၁၀၄၆)၊ ပထမပရကၠမဗာဟု နန္းတက္ႏွစ္ကို ဗုဒၶႏွစ္ ၁၆၉၇ (ေအဒီ ၁၁၅၃) လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ေပမဲ့ တတိယ ဥဒယနန္းတက္ႏွစ္မွာ က်န္ဘုရင္ ႏွစ္ပါးနန္းတက္ႏွစ္နဲ႔ မတူတဲ့အေျခခံ (သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား)က လာတယ္ဆိုတာကို သတိမျပဳခဲ့မိပုံမရဘူး။ တတိယဥဒယႏွင့္ ပရကၠမဘ႑ဳ အၾကား- ၉၃-ႏႇစ္ ဆိုေပမဲ့ အမွန္ေတာ့ (ေအဒီ ၁၀၁၅-၁၀၄၆) ၃၁-ႏွစ္သာ ကြာၿပီး ၆၂-ႏွစ္ ပိုထြက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဗုဒၶဖြားႏွစ္ ၂မ်ဳိး ျဖစ္သြားျခင္း အဲဒီလို ၆၂-ႏွစ္ ပိုထြက္လာတာ ဘယ္မင္းဆက္ရယ္လို႔ အတိအက် မျပႏိုင္ဘူးလို႔ဆိုၿပီး သံသယျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အခ်က္အခ်ဳိ႕ကို ဂိုင္ဂါက ေထာက္ျပခဲ့တယ္။ ဥပမာ အသက္ ၃၇-ႏွစ္မွာ မင္းျဖစ္ၿပီး နန္းသက္ ၇၀-ၾကာခဲ့တဲ့ ပ႑ဳကာဘယ (ဘီစီ ၄၃၇-၃၆၇) (ဒီမင္းလဲ အသက္ သိပ္ရွည္လို႔ စဥ္းစားစရာပဲတဲ့)ကို ဆက္ခံတဲ့ သူ႕ရဲ႕သားျဖစ္သူ မုဋသိ၀ဟာ ပ႑ဳကာဘယ မင္းမျဖစ္ခင္ (အသက္ ၃၇ ႏႇစ္မတိုင္ခင္)က လက္ထပ္ခဲ့တဲ့ မိဖုရားသု၀ဏၰ၀တီက ဖြားျမင္သတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ မုဋသိ၀ မင္းျပဳတဲ့အခါ အနည္းဆုံး အသက္ ၇၀။ ဒါေပမဲ့ မုဋသိ၀ နန္းစံ သက္တမ္း ၆၀-ႏွစ္လို႔ မဟာ၀ံသမွာ ဆိုတယ္။ ဒါဆိုရင္ မုဋသိ၀ အသက္ ၁၃၀- ျဖစ္သြားႏိုင္တာမို႔ ယုတၲိမတန္ဘူး။ သီဟိုဠ္အစဥ္အလာသမိုင္းဟာ အခ်ဳိ႕ ျဖစ္စဥ္ေတြကို အမွန္အတိုင္း ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္မွာျဖစ္ေပမဲ့ ဘုရင့္နန္းစံႏွစ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရာမွာေတာ့ ၀ိဇယမင္း သီဟိုဠ္မွာ နန္းစံႏွစ္ကို ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံႏွစ္ႏွင့္ ထပ္တူျဖစ္ေအာင္ ဆြဲဆန္႔ထားဖြယ္ရႇိတယ္လို႔ ဂိုင္ဂါက ယူဆခဲ့တယ္။ အဲဒီလို ယူဆလို့ ဂိုင္ဂါဟာ မဟာ၀ံသအဆို ဗုဒၶဖြားႏွစ္ ဘီစီ ၅၄၄-ႏွစ္ထဲက (ကမၻာ႕သမိုင္းေတြနဲ႔အညီ) ၆၁-ႏွစ္ ေလ်ာ့ပစ္ဖို႔ တင္ျပခဲ့တာကို ပညာရွင္ေတြ မျငင္း၊ သို႔မဟုတ္ လက္ခံၾကတဲ့အတြက္ အေနာက္တိုင္း ပညာရွင္ေတြအၾကား ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံႏွစ္ ဘီစီ ၄၈၃၊ ဗုဒၶဖြားႏွစ္ ဘီစီ ၅၆၃-လို႔ ဆိုၾကတာပါ။ မဟာ၀ံသအလို ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံတဲ့ႏွစ္မွာ ၀ိဇယမင္း သီဟိုဠ္ကို ေရာက္တယ္ဆိုေပမဲ့ ပထမဆုံး ျဗဟၼီအကၡရာနဲ႔ ေရးထိုးထားတဲ့ သီဟိုဠ္ အႏုရာဓပုရၿမိဳ႕နားမွာရႇိတဲ့ ဆိရမ္ ေဒရနိယဂါလ (Siran Deraniyagala) ေက်ာက္စာအရ အဆိုပါ၀ိဇယမင္း သီဟိုဠ္ေရာက္ခ်ိန္ဟာ ဘီစီ ၄၈၀-ခန္႔ ျဖစ္တာကို ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မဟာ၀ံသအလို ၀ိဇယဘုရင္ သီဟိုဠ္ ေရာက္ႏွစ္ႏွင့္ အဲဒီျပာကရိတ္ ျဗဟၼီေက်ာက္စာအဆို ကြဲလြဲေနတာဟာ ဂိုင္ဂါရဲ႕ အယူအဆ (ဘီစီ ၅၆၃ ဗုဒၶဖြား) ကို ေထာက္ခံသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ---------------------------------------------------------------- ဗုဒၶေမြးဖြားတဲ႔ႏွစ္တြက္နည္းကုိ ဗဟုသုတအေနနဲ႔ ဆက္လက္တင္ျပလုိက္တာပါ။ အယူအဆမ်ားစြာ ရွိေပမယ္႔ ေမေမ႔လျပည့္၀န္းေလး အရင္စာတမ္းမွာ တင္ျပခဲ႔သလုိ႔ ေထရ၀ါဒမေထရ္ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားလက္ခံထားတာက -ဘီစီ-၆၂၃-ႏွစ္ကုိ ဗုဒၶဖြားႏွစ္အျဖစ္ တညီတညြတ္တည္း လက္ခံထားၾကပါတယ္။ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံသြားတာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀)ေက်ာ္လာၿပီဆုိေတာ႔ မူကြဲေတြ.. အယူအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြကေတာ႔ ရွိမွာပါ။ ႏွစ္ၾကာလာရင္ အယူအဆေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲသြားတာကလည္း ဓမၼတာပဲေလ။ တကယ္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဗုဒၶအတြက္ ေမြးႏွစ္က ဒီေလာက္အေရးႀကီးတာေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ႔တဲ႔ “အမွန္တရား ေလးပါးကုိ” သိေအာင္ က်င္႔ၾကံျခင္းက အေရးႀကီးတာပါ။ တကယ္တရားျမင္ရင္ ဘုရားျမင္မယ္၊ ဘုရားအစစ္ကုိ ျမင္ရင္ တရားစစ္၊ တရားမွန္လည္း ျမင္သြားမွာပါ။ အဲဒီအခါက်ရင္ ဘုရားရွင္ကုိလည္း တကယ္ၾကည္ညိဳ သြားမွာပါ။ ေရးသားသူ ေမေမ႔လျပည့္၀န္းေလး Labels: ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဖြားႏႇစ္